મહારાષ્ટ્ર: મહારાષ્ટ્રના સોલાપુર જિલ્લાના સાડે ગામના યુવાન ખેડૂત મહાદેવ મોરેએ નોંધપાત્ર સફળતા હાંસલ કરવા માટે પોતાની કૃષિ પદ્ધતિઓમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે. દુષ્કાળગ્રસ્ત પ્રદેશમાં પરંપરાગત પાક સાથે પડકારોનો સામનો કરીને, મહાદેવ 2018 માં ઓર્ગેનિક મોરિંગા (ડ્રમસ્ટિક) ખેતી તરફ વળ્યા. શરૂઆતમાં ODC3 જાતનું વાવેતર કરીને, તેમણે પછીથી ઉચ્ચ ઉપજ આપતી વલયાપટ્ટી મોરિંગા અપનાવી, જે તેના દુષ્કાળ પ્રતિકાર અને નોંધપાત્ર પાંદડા ઉત્પાદન માટે જાણીતી છે.
તેમના 6.5 એકરના ખેતરમાં, મહાદેવ ગાયના છાણ ખાતર, વર્મીકમ્પોસ્ટ અને જીવામૃત જેવા કુદરતી ખાતરોનો ઉપયોગ કરીને ઓર્ગેનિક ખેતી તકનીકોનો ઉપયોગ કરે છે. મોરિંગાના પાંદડા દર બે મહિને કાપવામાં આવે છે, જેનાથી વાર્ષિક એકર દીઠ આશરે 25 ટન તાજા પાંદડા મળે છે. પછી તેને છાંયડામાં અથવા ડ્રાયર્સનો ઉપયોગ કરીને સૂકવવામાં આવે છે – કાં તો છાંયડામાં અથવા ડ્રાયર્સનો ઉપયોગ કરીને – પ્રતિ એકર લગભગ 5 ટન મોરિંગા પાવડર ઉત્પન્ન થાય છે.
મહાદેવનું સાહસ વાર્ષિક 32 ટન મોરિંગા પાવડરનું ઉત્પાદન કરે છે, જે તે 15 ભારતીય રાજ્યોમાં વેચે છે અને યુએસએ અને નેપાળ જેવા દેશોમાં નિકાસ કરે છે. આ પાવડર છૂટક વેચાણ માટે વિવિધ કદમાં અને નિકાસ માટે મોટા હવાચુસ્ત ડ્રમમાં પેક કરવામાં આવે છે. તેમનું વાર્ષિક ટર્નઓવર ₹60 લાખ સુધી પહોંચી ગયું છે, જેમાં મજૂરી, સિંચાઈ અને ખાતર જેવા ખર્ચાઓનો હિસાબ કર્યા પછી પ્રતિ એકર ₹9 લાખનો નફો થાય છે.
તેમની ખેતી પ્રવૃત્તિઓ ઉપરાંત, મહાદેવ મોરિંગાની ખેતીમાં તાલીમ આપીને અને ખરીદદારો સાથે જોડાવામાં મદદ કરીને અન્ય ખેડૂતોને સશક્ત બનાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. તેમની યાત્રા દર્શાવે છે કે કેવી રીતે કૃષિમાં નવીનતા અને સમર્પણ પડકારજનક વાતાવરણમાં પણ નોંધપાત્ર સફળતા તરફ દોરી શકે છે.
