નવીન: લોકો વિવિધ હેતુઓ માટે નકલી ID-Identification બનાવે છે, જેમાં સામાજિક અને સુવિધા-આધારિત કારણો, જેમ કે વય-પ્રતિબંધિત સ્થળોએ પ્રવેશ, ગંભીર ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓ, નાણાકીય છેતરપિંડીની યોજનાઓ અને ઓળખ ચોરીનો સમાવેશ થાય છે.
[1] સામાજિક અને વય-સંબંધિત કારણો : સૌથી સામાન્ય અને વ્યાપકપણે જાણીતું કારણ, ખાસ કરીને યુવાનોમાં, વય-પ્રતિબંધિત સેવાઓ અથવા ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ છે. સગીર વયે દારૂ, તમાકુ અથવા ગાંજાના ઉત્પાદનો ખરીદવાનો સમાવેશ થાય છે. બાર, નાઇટક્લબ, કેસિનો અથવા કોન્સર્ટમાં પ્રવેશ મેળવવો જેમાં વય મર્યાદા હોય. સાથીઓનું દબાણ, સામાજિક સ્વીકૃતિની ઇચ્છા, અથવા ફક્ત કાનૂની ઉંમર સુધી રાહ ન જોવાની સુવિધા પણ પ્રેરક પરિબળો છે.
[2] કપટી અને ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓ : નકલી ID નો ઉપયોગ વધુ ગંભીર ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓ અને ઓળખ છેતરપિંડીને સરળ બનાવવા માટે થાય છે. નાણાકીય છેતરપિંડી માટે કપટી બેંક ખાતા ખોલવા, લોન માટે અરજી કરવા, ક્રેડિટ કાર્ડ મેળવવા અથવા ચેક છેતરપિંડી કરવા માટે નકલી ઓળખનો ઉપયોગ કરવો. ઓળખ ચોરી/ છેતરપિંડી માટે કૃત્રિમ ઓળખ કરવા માટે. ખોટી ઓળખનો ઉપયોગ કરીને રોજગાર મેળવવો. ગુનાહિત રેકોર્ડ છૂપાવવો, અથવા દેવાની વસૂલાત ટાળવી.
[3] બિન-દૂષિત કારણો : માન્ય ID નો અભાવ હોય, કેટલીક વ્યક્તિઓ જેમની પાસે કાયદેસર સરકારી ID નથી તેઓ ઓળખ જરૂરી મૂળભૂત સેવાઓને ઍક્સેસ કરવા માટે નકલી ID નો ઉપયોગ કરી શકે છે. સંશોધકો વાસ્તવિક વ્યક્તિગત ડેટાનો ઉપયોગ કર્યા વિના ઑનલાઇન ગોપનીયતા, ડેટા શેરિંગ વર્તણૂકો અને સુરક્ષા પગલાંની અસરકારકતાનો અભ્યાસ કરવા માટે જનરેટ કરેલી, શોધી ન શકાય તેવી નકલી ઓળખનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
નકલી ID બનાવવું, રાખવું અથવા તેનો ઉપયોગ કરવો ગેરકાયદેસર છે અને તેના ગંભીર પરિણામો આવી શકે છે, જેમાં ફોજદારી આરોપો, દંડ, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ સસ્પેન્શન અને યુનિવર્સિટી શિસ્તભંગના પગલાંનો સમાવેશ થાય છે. જે રીતે મતદાર યાદીમાં એક ફોટાથી અનેક મતદારોના નામ હોય છે તેવું નકલી IDનું છે. મૂળ હેતુ તો છેતરપિંડીનો જ ! નબળી વ્યવસ્થા, નબળા કાનૂનના કારણે ‘નકલી પ્રવૃત્તિઓનું પ્રદૂષણ’ વધતું હોય છે.
9 ડીસેમ્બર 2025ના રોજ, અસંખ્ય મિત્રોએ મારું ધ્યાન દોર્યું કે તમારા ફોટાનો ઉપયોગ કરીને આરતી જોશીએ નકલી ID બનાવી ફ્રેન્ડ રિક્વેસ્ટ મોકલી છે. બીજું કે હું મારા નામ પાછળ IPS લખતો નથી. નકલી ID સ્વીકારતા મિત્રો પણ છેતરપિંડીનો ભોગ બને છે. ફ્રેન્ડ રિક્વેસ્ટ આવે તો દૂરથી જ કાર રામ કરવા ! સાવચેત માણસ સદા સુખી !
BY: રમેશ સવાણી
