કેવડીયા: સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી, એક એવું સ્મારક જે ભારતની એકતાનું પ્રતીક ગણાય છે, તેની સામે 34 દુકાનો પર બુલડોઝર ફરી વળ્યું છે. આ દુકાનો આદિવાસી સમુદાયના લોકોની રોજીરોટીનો આધાર હતી, જેમના પરિવારોનું ગુજરાન આ નાની લારીઓ અને ગલ્લાઓથી ચાલતું હતું. પરંતુ, એકતા નગર ખાતે આ દુકાનોને ગેરકાયદે ગણીને તોડી પાડવામાં આવી, અને આ પ્રક્રિયા દરમિયાન સ્થાનિક આદિવાસીઓના અવાજને દબાવવાનો પ્રયાસ થયો. આ ઘટના નર્મદા જિલ્લાના કેવડિયા વિસ્તારમાં એક ઈમરજન્સી જેવો માહોલ ઊભો કરે છે, જેના ઘણા સવાલો ઉભા થાય છે.
આદિવાસીઓની રોજીરોટી પર હુમલો
કેવડિયા વિસ્તારના આદિવાસીઓ દાયકાઓથી આ પ્રદેશમાં નાના વ્યવસાયો ચલાવીને પોતાનું જીવન નિર્વાહ કરે છે. આ દુકાનો તેમના માટે માત્ર આવકનું સાધન નથી, પરંતુ તેમના પરિવારોના સપના અને આશાઓનું પ્રતીક છે. આ દુકાનોને તોડવાની કાર્યવાહીએ આદિવાસી સમુદાયને આર્થિક અને માનસિક રીતે હચમચાવી દીધો છે. સ્થાનિક લોકોનો આક્ષેપ છે કે આ ડિમોલિશન પાછળ કોઈ પારદર્શક કારણ નથી, અને આ કાર્યવાહી દરમિયાન તેમની સાથે કોઈ પરામર્શ કે વૈકલ્પિક ઉકેલની ચર્ચા પણ કરવામાં નથી આવી.
પોલીસનો ડર અને પત્રકારો પર પ્રતિબંધ
આ ઘટનાનું રિપોર્ટિંગ કરવા જતા પત્રકારોને પણ પોલીસે રોક્યા અને ઉચ્ચ અધિકારીઓની મંજૂરી લેવાનું કહેવામાં આવ્યું. આ પ્રકારનું વર્તન એક લોકશાહી દેશમાં પ્રેસની સ્વતંત્રતા પર સવાલ ઉભા કરે છે. જો આ કાર્યવાહી ન્યાયી અને કાયદેસર હતી, તો પછી આટલો ડર કેમ? શા માટે સત્યને બહાર આવતા રોકવાનો પ્રયાસ થઈ રહ્યો છે? આ ઘટના દરમિયાન 8-10 સ્થાનિક આદિવાસી આગેવાનોની અટકાયત કરવામાં આવી, જેનાથી એવું લાગે છે કે આદિવાસીઓના અવાજને દબાવવાનો પ્રયાસ થઈ રહ્યો છે.
ઈમરજન્સી જેવો માહોલ
કેવડિયા વિસ્તારમાં લગ્ન પ્રસંગ કે બજારમાં ખરીદી માટે જતા સ્થાનિક લોકોને આધારકાર્ડ સહિતના પુરાવા બતાવવાની ફરજ પાડવામાં આવે છે. આવું લાગે છે કે જાણે તેઓ આ દેશના નાગરિક નથી, પરંતુ કોઈ બોર્ડર વિસ્તારના રહેવાસી છે. આ ઈમરજન્સી જેવા માહોલથી સ્થાનિક લોકોમાં ભય અને અસુરક્ષાની લાગણી વધી છે. શું આ એ જ એકતા છે, જેનું પ્રતીક સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી ગણાય છે?
સ્થાનિક નેતાઓની ચુપ્પી
જે સ્થાનિક ભાજપ નેતાઓ રેલીઓ કાઢીને અને જિલ્લા પ્રમુખોના પ્રચારમાં આગળ રહે છે, તેઓ આ ઘટના વખતે ક્યાં છે? આદિવાસીઓની રોજીરોટી પર આવેલી આ મુસીબતમાં તેમનો કોઈ અવાજ કેમ સંભળાતો નથી? આ ચૂપ્પી એક મોટો સવાલ ઉભો કરે છે કે શું આ નેતાઓ ફક્ત ચૂંટણીઓ દરમિયાન જ લોકોની સાથે હોય છે?
પોલીસની બહાદુરી ક્યાં?
જે પોલીસ ગરીબ આદિવાસીઓની દુકાનો તોડવામાં બહાદુરી બતાવે છે, તે દારૂના અડ્ડાઓ અને જુગારના ગેરકાયદેસર ધંધાઓ સામે કેમ નબળી પડે છે? આ પોલીસની બહાદુરી ફક્ત નબળા અને ગરીબ લોકો સામે જ શા માટે દેખાય છે? આવી નીતિ શું શાંતિ, સુરક્ષા અને સલામતી માટે છે, કે પછી સરકારની ચાટુકારી અને ગુલામીનું પ્રતીક છે?
આદિવાસીઓનો જાગૃત અવાજ
આજનો આદિવાસી સમાજ શિક્ષિત અને જાગૃત થઈ ગયો છે. તેઓ હવે પોતાના અધિકારો માટે લડવા તૈયાર છે. સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી જેવા વિશ્વવિખ્યાત સ્મારકની આડમાં તેમની રોજીરોટી છીનવી લેવાના પ્રયાસો હવે સફળ થશે નહીં. આદિવાસીઓનો અવાજ દબાવવાનો પ્રયાસ થઈ રહ્યો હોય તેવું લાગે છે, પરંતુ આ અવાજ હવે સરકારના કાન સુધી પહોંચશે. આદિવાસી સમુદાયની એકતા અને તેમની જાગૃતિ આ અન્યાય સામે લડવાની તાકાત ધરાવે છે.
માંગ
આ ઘટનાની પારદર્શક તપાસ થવી જોઈએ અને આદિવાસીઓની દુકાનો તોડવાના નિર્ણય પાછળના કારણો જાહેર કરવા જોઈએ. સ્થાનિક લોકોને વૈકલ્પિક રોજગારીની તકો પૂરી પાડવી જોઈએ, જેથી તેમના પરિવારોનું ગુજરાન ચાલી શકે. પોલીસની આક્રમક કાર્યવાહી અને પત્રકારો પરના પ્રતિબંધોની તપાસ થવી જોઈએ, જેથી લોકશાહીના મૂળભૂત સિદ્ધાંતોનું રક્ષણ થાય. સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી એકતાનું પ્રતીક છે, અને તેની આડમાં આદિવાસીઓના અધિકારોનું હનન થવું ન જોઈએ.
