આજરોજ આપણાં દેશમાં 75મો ગણતંત્ર દિવસ ઉજવશે. પરંતુ આ તારીખ પાછળ એક કારણ છે. છેવટે, 26 જાન્યુઆરી શા માટે પસંદ કરવામાં આવી ? બંધારણ અને લોકશાહી સિવાય બીજું કયું કારણ છે. આવો જાણીએ…
26મી જાન્યુઆરી, એ તારીખ જ્યારે ભારતમાં પહેલીવાર આપણી લોકશાહીનો જન્મ થયો હતો. જેણે આ પહેલા આટલા બલિદાન, બલિદાન અને ભારત માતાના બહાદુર સપૂતોને પોતાના અમૂલ્ય જીવનનું બલિદાન આપતા જોયા હતા.આ જ દિવસે આપણું બંધારણ પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું.
75 વર્ષ પહેલા 26 જાન્યુઆરી 1950ના રોજ ગણતંત્ર દિવસ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યો હતો. આ વખતનો ગણતંત્ર દિવસ (પ્રજાસત્તાક દિવસ 2024) ઘણી રીતે ખાસ હશે, જેના વિશે અમે તમને પછી જણાવીશું, પરંતુ તે પહેલાં, શું તમે જાણો છો કે પ્રજાસત્તાક દિવસ માટે 26 જાન્યુઆરી શા માટે પસંદ કરવામાં આવી? અમે તમને આ પ્રશ્નનો જવાબ જણાવીએ છીએ.
બંધારણ નિર્માણની શરૂઆત
ભારત દર વર્ષે 26 જાન્યુઆરીએ ગણતંત્ર દિવસ ઉજવે છે પરંતુ તેનું કારણ બંધારણ સિવાય કંઈક બીજું છે. વાસ્તવમાં, 15 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ અંગ્રેજો પાસેથી આઝાદી મેળવ્યા પછી પણ આપણો દેશ સત્તાવાર બંધારણ વગરનો હતો. તેથી, 29 ઓગસ્ટ 1947 ના રોજ, બંધારણનો મુસદ્દો તૈયાર કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી. આ સમિતિનું નેતૃત્વ ડૉ.બી.આર. આંબેડકરે કર્યું અને કે.એમ. મુનશી, મુહમ્મદ સાદુલ્લાહ, અલ્લાદી કૃષ્ણસ્વામી ઐયર, ગોપાલા સ્વામી આયંગર, એન. માધવ રાવ અને ટી.ટી. કૃષ્ણમાચારી જેવા મોટા દિગ્ગજો સામેલ હતા.
આપણું બંધારણ 26મી જાન્યુઆરીએ બન્યું હતું. પછી 4 નવેમ્બર 1947 આવ્યો, એક મહત્વપૂર્ણ દિવસ જ્યારે બંધારણનો ડ્રાફ્ટ, દસ્તાવેજ કે જે ભારતના ભવિષ્યને માર્ગદર્શન આપશે, તે તૈયાર કરવામાં આવ્યો અને બંધારણ સભા સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવ્યો. પછીના બે વર્ષોમાં, બંધારણ સભાએ ઘણી બેઠકો યોજી, ડ્રાફ્ટ પર ચર્ચા કરી, ઘણા ફેરફારો કર્યા અને અંતે 24 જાન્યુઆરી 1950ના રોજ તેને સ્વીકારી લીધો. આ એક ઐતિહાસિક ક્ષણ હતી. 308 સભ્યોએ બંધારણની બે નકલો પર હસ્તાક્ષર કર્યા. એક હિન્દીમાં અને બીજી અંગ્રેજીમાં. આ પગલાએ ભારતને સ્વતંત્ર પ્રજાસત્તાક તરીકે સ્થાપિત કર્યું. બ્રિટિશ કોલોનિયલ રૂલ એક્ટ (1935) ને બદલે ભારતનું પોતાનું બંધારણ હવે દેશનું મુખ્ય કાનૂની દસ્તાવેજ બની ગયું હતું. જો કે, બંધારણ સભાએ બંધારણના અમલ માટે વધુ બે દિવસ રાહ જોવાનું નક્કી કર્યું. આગામી બે દિવસમાં, 26 જાન્યુઆરી 1950 ના રોજ ભારતીય બંધારણ અમલમાં આવ્યું અને તેની સાથે ભારત લોકશાહી પ્રજાસત્તાક તરીકે સંપૂર્ણ સ્વતંત્ર બન્યું. એટલા માટે આપણે દર વર્ષે 26 જાન્યુઆરીએ પ્રજાસત્તાક દિવસ ઉજવીએ છીએ અને આપણા બંધારણ પર ગર્વ કરીએ છીએ.
26 જાન્યુઆરી પસંદ કરવા પાછળનું આ કારણ હતું
બંધારણ સભાએ આ હેતુ માટે 26 જાન્યુઆરીની પસંદગી કરીને, રાષ્ટ્રીય ગૌરવના સમાનાર્થી એવા દિવસે દસ્તાવેજને સમાવિષ્ટ કરવાનો હેતુ રાખ્યો હતો. આ તારીખનું મહત્વ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ (INC) તરફથી મળે છે. કોંગ્રેસે, તેના લાહોર સત્ર દરમિયાન, 26 જાન્યુઆરી 1930ને બ્રિટિશ શાસનથી પૂર્ણ સ્વરાજ (સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા) દિવસ તરીકે નિયુક્ત કર્યા, અને તમામ ભારતીયોને સ્વતંત્રતા દિવસ તરીકે ઉજવવા વિનંતી કરી. આઈ.એન. સી.નો નિર્ણય બ્રિટિશ સામ્રાજ્યના પ્રભાવ હેઠળ એક સ્વતંત્ર દેશ તરીકે ભારતને ડોમિનિયનનો દરજ્જો આપવાના બ્રિટિશ પ્રસ્તાવનો પ્રતિભાવ હતો. આ સત્ર દરમિયાન પ્રથમ વખત ત્રિરંગો લહેરાવવામાં આવ્યો હતો.
