ગુજરાત: આદિવાસી સમાજ માટે ગૌરવપૂર્ણ અને આદિવાસી સંસ્કૃતિને અને પરંપરા રાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રસ્થાપિત કરનારા પરેશભાઈ રાઠવા ગુજરાત રાજ્યના છોટાઉદેપુર જિલ્લાના કવાંટના જાણીતા “પિથોરા” કલાકાર ( લખારા – સ્થાનિક ભાષા) છે.
17 ઓગસ્ટ, 1968ના રોજ જન્મેલા પરેશભાઈ રાઠવાએ તેમની નબળી આર્થિક સ્થિતિને કારણે માત્ર 10મા ધોરણ સુધીનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો અને નાનપણથી જ તેમના ગામમાંથી “પિથોરા” લખારા (કલાકાર) સાથે આવવાનું શરૂ કર્યું. 22 વર્ષની નાની ઉંમરે તેમને તેમના પોતાના રાઠવા સમુદાય દ્વારા “પિથોરા” લખારા (કલાકાર) તરીકે ઓળખ આપવામાં આવી હતી. 1990થી તેઓ ગામડે ગામડે પિથોરા લખતા (પેઈન્ટીંગ) કરતા હતા અને પરંપરાગત આદિવાસી કલા સ્વરૂપ “પિથોરા” ના જતન અને પ્રચાર માટે વિવિધ આંતરરાષ્ટ્રીય, રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય પ્રદર્શનો, આદિવાસી ઉત્સવો અને મેળાઓમાં ભાગ લેતા હતા અને TRI, ગુજરાત, આદિજાતિ વિકાસ વિભાગ અનેક પ્રસંગોએ તેઓ રાજ્ય સરકારનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા હતા.
પરેશભાઈ રાઠવાએ વર્ષ 1995માં ગુજરાતની આદિવાસી સંશોધન સંસ્થાના “આદિવાસી સંગ્રહાલય”ની મુલાકાત લીધી હતી. જ્યારે તત્કાલીન મ્યુઝિયમ ક્યુરેટર ઘોસાલકરને ખબર પડી કે તે “પિથોરા” લેખક (કલાકાર) છે ત્યારે તેઓ તેમના કામથી ખૂબ પ્રભાવિત થયા હતા અને તે જ સમયે તેમણે રાજ્યની આદિવાસી સંસ્કૃતિમાંથી “પિથોરા” કલાના અદ્રશ્ય થવા પર દુ:ખ વ્યક્ત કર્યું. તેમણે આ લુપ્ત થઈ રહેલા કલા સ્વરૂપને બચાવવા માટે ઘણી સમજ અને હિંમત આપી. આ રીતે લુપ્ત થતી કળા “પિથોરા” ને સાચવવા અને પ્રોત્સાહન આપવાની સફર શરૂ થઈ.
પરેશભાઈ રાઠવાએ 1995માં જાપાનના ફુઝિતાવિંટે મ્યુઝિયમ, રોબર્ટો સિઓલીન, મિલાઓ અને 2000માં ઇટાલી ખાતે આયોજિત “આંતરરાષ્ટ્રીય પેઇન્ટિંગ પ્રદર્શન”માં ભાગ લીધો હતો. તેમણે TRIFED, TRI, ગુજરાત, અન્ય રાજ્ય TRIs, આદિજાતિ બાબતોના મંત્રાલય અને ભારત સરકારના અન્ય મંત્રાલયો દ્વારા 1995થી આયોજિત 30થી વધુ “પેઈન્ટિંગ પ્રદર્શનો, વેપાર મેળાઓ, આદિવાસી ઉત્સવો અને કલા મહોત્સવ”માં ભાગ લીધો અને “પિથોરા”નું જીવંત પ્રદર્શન કર્યું છે.
પરેશભાઈ રાઠવાએ 2017માં TRIFED, નવી દિલ્હી ખાતે સ્થિત TRIBES INDIA શો રૂમની દિવાલો પર, DMRC INA મેટ્રો સ્ટેશન, નવી દિલ્હી જેવી ઘણી આઇકોનિક ઇમારતો અને સરકારી કચેરીઓની દિવાલો પર, આદિજાતિ બાબતોનું મંત્રાલય, નવી દિલ્હી અને DIET ઓફિસ, GCERT બિલ્ડીંગ, ગાંધીનગરની દિવાલો પર “પિથોરા” પેઇન્ટ કર્યું હતું.
પરેશભાઈ રાઠવાએ સાત અલગ-અલગ દેશોના કલાપ્રેમીઓને “પિથોરા” રંગવાની ઓનલાઈન તાલીમ આપી. આજે, આ અથાક પ્રયાસો દ્વારા, આ કલા સ્વરૂપે રાજ્ય, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા પ્રાપ્ત કરી છે. તેઓ ઈંગ્લેન્ડ, ઈટાલી, ફ્રાન્સ, જાપાન વગેરે જેવા વિદેશી દેશોમાં આર્ટ ગેલેરીઓ તેમજ મ્યુઝિયમોમાં “પિથોરા”ને આગવું સ્થાન અપાવવામાં સફળ રહ્યા છે.
પરેશભાઈ રાઠવાને 2018માં કુટીર અને ગ્રામીણ ઉદ્યોગ વિભાગ દ્વારા રાજ્ય પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમને 2019માં છોટાઉદેપુર ખાતે ગુજરાતના રાજ્યપાલ અને ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી દ્વારા “શ્રેષ્ઠ પિથોરા કલાકાર”નો પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો હતો, ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી દ્વારા “બેસ્ટ આર્ટિસ્ટ”નો પુરસ્કાર 2020માં રાજકોટ ખાતે આપવામાં આવ્યો હતો; 2021માં ગાંધીનગર ખાતે ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી દ્વારા “ગુજરાત ટ્રાવેલ એન્ડ ટુરીઝમ એક્સેલન્સી એવોર્ડ” થી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.
